Miras Paylaşımında Saklı Pay Nedir ve Nasıl Hesaplanır?
Miras hukukunda saklı pay, miras bırakanın (muris) bazı yasal mirasçılarına, miras hakkına tecavüz edilmesini önlemek amacıyla kanun tarafından korunan asgari miras payıdır. Miras bırakan, saklı pay oranları üzerinde tasarruf edemez ve bu paylar mirasçılara garanti altına alınmıştır.
Saklı Pay Nedir?
Saklı pay, mirasçıların mirastan mutlaka almaları gereken minimum paydır. Kanunda belirtilen bu oranların altında miras payı verilmesi durumunda, saklı paylı mirasçıların tenkis davası açarak haklarını arama hakkı vardır. Saklı pay, diğer bir ifadeyle “mahfuz hisse” ya da “korunmuş pay” olarak da adlandırılır.
Saklı Paylı Mirasçılar Kimlerdir?
Türk Medeni Kanunu’na göre saklı paylı mirasçılar şunlardır:
- Miras bırakanın çocukları, evlatlıkları, torunları ve onların çocukları (altsoy)
- Miras bırakanın anne ve babası (üstsoy)
- Miras bırakanın eşi
Önemli olarak, 2007 yılında yapılan değişiklikle miras bırakanın kardeşleri saklı paylı mirasçı kapsamından çıkarılmıştır.
Saklı Pay Oranları Nasıl Hesaplanır?
Saklı pay oranları mirasçının miras bırakan ile olan yakınlık derecesine göre değişir:
| Saklı Paylı Mirasçı | Saklı Pay Oranı | Açıklama |
|---|---|---|
| Altsoy (çocuk, torun) | Yasal miras payının yarısı (½) | Örneğin, çocukların toplam yasal miras payının yarısı saklı paydır. |
| Anne ve Baba | Yasal miras payının çeyreği (¼) | Üstsoy mirasçıların saklı payı bu orandadır. |
| Eş | Yasal miras payının tamamı veya ¾’ü | Eşin saklı payı, birlikte mirasçı olduğu zümreye göre değişir: |
- Altsoy ile birlikteyse tamamı (4/4)
- Üstsoy ile birlikteyse tamamı (4/4)
- Tek başına mirasçı ise ¾’ü (3/4) |
Saklı Payın Hesaplanması ve Tenkis Davası
Miras bırakan, saklı pay oranlarına uygun olmayan tasarruflarda bulunduğunda, saklı paylı mirasçıların tenkis davası açma hakkı vardır. Tenkis davası ile ihlal edilen saklı payın iadesi talep edilir.
Saklı pay ihlaline karşı açılan tenkis davasının zamanaşımı süresi, mirasçının ihlali öğrendiği tarihten itibaren 1 yıl, ancak her durumda mirasın açıldığı tarihten itibaren 10 yıldır.
Saklı Pay ve Serbest Tasarruf Oranı
Miras bırakan, terekesinin saklı paylar dışında kalan kısmı üzerinde serbestçe tasarrufta bulunabilir. Bu kısma serbest tasarruf oranı denir ve miras bırakanın tasarruf hakkı bu oranla sınırlıdır.
Örnek Hesaplama
Diyelim ki miras bırakanın 2 çocuğu ve eşi var. Toplam yasal miras payı 1 (tam). Çocukların saklı payı yasal miras payının yarısıdır (½), eşin ise tamamıdır (4/4). Bu durumda miras bırakan, çocukların ve eşin saklı paylarını koruyacak şekilde miras paylaşımı yapmak zorundadır.
